Upravljanje otpadom u Beču: Smeće koriste za grijanje domova, kazne iznose i do 2.000 eura

25. Januara 2024. Svijet

Upravljanje otpadom je sve veći izazov zbog toga što se povećava količina otpada. Mnogi gradovi širom svijeta, među kojima je Sarajevo, ne uspijevaju odgovarajuće upravljati otpadom. No, postoje gradovi koji to uspijevaju, a jedan od njih je Beč.

U ovom gradu, koji ima više od dva miliona stanovnika, godišnje se prikupi 760.000 tona otpada iz domaćinstva, 507.000 tona komunalnog otpada, 97.000 tona papira, 36.000 tona stakla, 115.000 tona biorazgradivog otpada i 11.000 tona plastičnih flaša/kartona/limenki. Nadležni su odlučili da dobar dio ovog otpada pretvori u električnu i toplotnu energiju.

“Otpad se od 2009. spaljuje u postrojenjima za spaljivanje smeća, pri čemu se dobija električna energije i daljinsko grijanje. Bečka mreža daljinskog grijanja duga je više od 1.100 kilometara. Energetsko preduzeće Wien Energie daljinskim grijanjem snabdijeva više od 330.000 stambenih jedinica i više od 6.500 velikih potrošača”, objasnili su nadležni za Klix.ba.

Foto:klix.ba/Bečka energana Spittelau postoji 50 godina (Foto: Wien Energie)

Ostaci koji nastaju pri spaljivanju otpada, a to su pepeo i šljaka, oslobođaju se od željeza i obojenih metala, zatim se cementiraju u betonsku mješavinu pepela i šljake koja se na kraju deponuje na deponiji Rautenweg na ekološki prihvatljiv načina. Naglasili su da se tu isključivo odlaže obrađeni ostatak nastao izgaranjem.

Osim što se otpad pretvara u energiju, on se odvaja, reciklira i skuplja. Na taj način se godišnje zbrine 350.000 tona reciklabilnog otpada (starog papira, stakla itd.) i biološkog otpada. Bečke vlasti su istakle da se ovim doprinosi godišnjem smanjenju ugljendioksida (CO2) za 70.000 tona.

Biootpad iz zaštićenog šumskog područja, vrtova, deponija i gradskih vrtova koristi se za proizvodnju komposta visokog kvaliteta (A+). Tako se 100.000 tona biljnog otpada pretvori u 40.000 – 50.000 tona komposta koji se na mnogim gradskim deponijama besplatno distribuira u, kako su naveli, kućnim količinama.

Iz skoro 22.000 tona otpada iz restoranskih kuhinja i kantina se u biotoplinskoj centrali 48er-Biogasanlage Wien Simmering nastaje plin koji se godišnje distribuira za 1.000 domaćinstava.

Kada su u pitanju stari, ali još uvijek upotrebljivi predmeti, oni se prodaju u bečkoj second hand trgovini 48er-Tandler kako bi se mogli ponovo koristiti. Time se godišnje uštedi 300 tona otpada.

“Šarolik asortiman dolazi, između ostalog, od isporuka na bečke deponije (mjesečno 100 tona), koji se provjerava, sortira, djelimično popravlja i potom prodaje”, dodaju.

Foto:klix.ba/Mjesto na kojem se prodaje stari, ali ponovo upotrebljivi predmeti (Foto: Felicitas Matern)

Na pitanje kako se postiglo to da stanovništvo u svojim domovima sortira otpad i smeće, odgovorili su da je to postignuto dugogodišnjim ciljanim informisanjem javnosti, oglašavanjem i podizanjem svijesti kroz medije i druge kanale informisanja.

Kabasti i građevinski otpad

S obzirom na to da glavni grad Bosne i Hercegovine ima veliki problem s odlaganjem kabastog otpada, građevinskog otpada i slično, pitali smo kako je ovo pitanje riješeno u glavnom gradu Austrije.

“Kabasti otpad, građevinski otpad i slično može se odložiti na 13 deponija koje su besplatna usluga gradske uprave. Stvorene su kako bi se građanima omogućilo odlaganje kabastog otpada, reciklabilnog otpada i opasnog otpada u kućnim količinama, i to na lak i ekološki ispravan način. Otpad sakupljen na tim mjestima potom se šalje na recikliranje. Važno je napomenuti da se pod ovim ne podrazumijeva raščišćavanje soba i stanova”, ukazali su.

Male firme imaju mogućnost da na spomenutim deponijama predaju manje količine otpada koje nastaju prilikom adaptacije i renoviranja stanova, što se ne odnosi na renoviranje kuća. Fizička i pravna lica jednom dnevno mogu predati jedan kubni metar otpada.

Za nadležne su deponije ključne za nesmetanu obradu više od dva miliona dostava otpada godišnje. Razlog zašto je to tako jeste što se tu prikuplja 27 različitih vrsta otpada, uključujući reciklabilni materijal, krupni otpad, električne uređaje i opasne materije. Plaćenim kontejnerima za komunalni otpad je omogućeno odlaganje kratkoročnih nastalih viškova komunalnog otpada. U međuvremenu se deponije pretvaraju u servisne objekte.

“Deponije su evoluirale iz pravilnog odlaganja otpada u servisne objekte. Građanima je dostupno do pola kubnog metra besplatnog komposta od bioloških ostataka, tresetno zemljište, vreće za lišće, kutije za prikupljanje baterija te različite poklon vrećice. Osim toga, postoje spremnici za staro jestivo ulje i masti koje se nalaze u kućama”, obrazložili su.

Na deponijama koje imaju spremnike 48er Tandler-Box moguće je donirati stare predmete koji se prodaju ili daju dobrotvornim ustanovama. Na deponijama je godišnje od 1988. skoro dva miliona dostava otpada. Preda se 180.000 tona otpada, uključujući 60.000 tona građevinskog otpada, 20.000 tona kabastog otpada i 15.000 tona biološkog otpada. Preostali otpad se odnosi na ostale reciklabilne materijale, poput električnih uređaja, opasnih materija i doniranih starih predmeta.

Foto:klix.ba(Infografika: Stadt Wien)

“Ovim sistemom se učinkovito kombinuju praktičnost i ekološka odgovornost, čineći Beč pionirskim gradom u upravljanju otpadom”, poručile su gradske vlasti.

Odlagališta otpada i smeća su jasno označena i imaju jasno prilagođen prilaz.

Cijena

Naknada za odvoz smeća u Beču obračunava se kvartalno i utvrđuje se na osnovu zapremine kontejnera i intervala pražnjenja kontejnera. Kontejneri za reciklabilne materijale i biorazgradivi otpad su besplatni. Ako postoji vrt ili slično, jedna kanta za biorazgradivi otpad se besplatno ustupa. Kante za smeće se prazne najmanje 52 puta godišnje. Kontejner od 120 litara sa sedmičnim pražnjenjem godišnje košta skoro 273 eura.

Sankcije

U Bosni i Hercegovini se često ne sankcionišu oni koji smeće i otpad odlažu na mjesto koje nije namijenjeno za to. S druge strane, u Beču od 1. februara 2008. na snazi je zakon o čišćenju WasteWatcher kojim je formirana posebna jedinica za brigu o gradskoj čistoći. Ova jedinica je ovlaštena da izriče upozorenja, sankcioniše i podnosi prijave.

Fokusirana je na nepočišćeni pasji izmet, sitni otpad, nelegalno odlaganje krupnog otpada te ostavljanje hrane za ptice na javnim površinama. Kazne iznose 50 eura i u posebnim slučajevima mogu se povećati na 2.000 eura. Spomenuta jedinica ima pravo utvrditi identitet onoga ko napravi prekršaj i zatražiti uklanjanje nečistoće. Novac osiguran sankcijama se koristi za mjere čišćenja.

Foto:klix.ba/Natpisima na kantama se nastoji utjecati na svijest o gradskoj čistoći (Foto: Stadt Wien)

Čistoći u gradu se doprinosi i postavljanjem dispanzera za vrećice za pasji izmet, opremanjem kanti pepeljarama te postavljanjem samostalnih pepeljara. Vlasti su objasnile kako radi jedinica WasteWatcher.

“WasteWatcheri su stalno prisutni na terenu, pa i tokom noći, sa 40 zaposlenih i više od 630 obučenih radnika u različitim dijelovima grada. Mogu se prepoznati u posebnoj uniformi, ali se kreću i u civilu. Tokom rutinskih kontrola u obzir se uzimaju i žalbe građana. Bilans WasteWatchera od 2008. do 2021. svjedoči o uspjehu, s visokom popularnošću kontrolnog tima i značajnim smanjenjem prekršaja. Bečke ulice pokazuju da mjere čišćenja, uključujući i stroge kontrole, daju pozitivne rezultate”, istakli su.

Foto:klix.ba/WasteWatcher je posebna jedinica za brigu o gradskoj čistoći (Foto: Schaub Walzer)

Bilans je i taj da se nelegalno odbačeni krupni otpad od 2008. do 2022. smanjio za 50 posto, rashladnih uređaja za 60 posto, da se broj opušaka smanjio za 128 miliona godišnje te je bilo više od 100.000 kontrola.

klix.ba